Piet Willems – charismatisch opbouwwerker, is niet meer

Plotseling overleed afgelopen zaterdag (31 juli 2004) op 75-jarige leeftijd Piet Willems. Als opbouwwerker maakte Willems in de jaren zeventig en tachtig landelijk naam met welzijnswerkprojecten in Den Bosch Oost, met onder meer alfabetiseringswerk en een vernieuwend gezondheidscentrum. Met de stichtingen De AanZet en De Ruggesteun zette hij zich nog jaren na zijn pensionering in voor dak- en thuislozen.

Willems stond aan de wieg van een groot aantal sociale projecten in Den Bosch, schrijft het Brabants Dagblad. ‘Zo was hij lang de motor van het welzijnswerk in Den Bosch Oost (…) en maakte hij zich sterk voor de komst van de gemeenschapshuizen De Stolp en De Oosthoek. Ook gaf hij handen en voeten aan uiteenlopende initiatieven. Dat kon de oprichting zijn van een clubje klokkenreparateurs, maar ook van een stichting als De AanZet, waarbij werklozen en asielzoekers, geadviseerd door WAO’ers, stadspanden gingen opknappen. En dan werden vaak meerdere vliegen in één klap geslagen zo kon het Vicky Brownhuis op die manier onderdak krijgen in Den Bosch. Willems genoot ook landelijk bekendheid. Andere steden namen zijn alfabetiseringsprojecten over.’

In juli 2003 interviewde ik hem voor Zorg + Welzijn over De AanZet, de organisatie die voor baanlozen met allerlei achtergronden, bouw- en werkervaringsprojecten ontwikkelde (‘Het souterrain van de samenleving in de steigers zetten’). Tegelijk werd het een verzamelplaats voor zelfhulpgroepen en sociale activeringstrajecten. ‘Het is actie, reflectie, verbreden. Het groeide steeds verder. We maakten woningen leeg en knapten ze op. Zo ontstond een klussendienst, een kringloopbedrijf en een werkplaats waar tweedehands materiaal wordt hersteld en hergebruikt.’

Willems verzamelde een team van oud-bouwvakkers en een oud-bedrijfsleider om zich heen voor de begeleiding. Op een zeker moment draaide de Aanzet een miljoen omzet en werkten er 45 mensen. De organisatie sloot jaarlijks contracten voor twintig mensen vanuit de sociale dienst, categorie vier. Vijftien mensen werden vanuit de psychiatrie ingeschakeld bij het administratieproject en vijftien daklozen gingen aan de slag met de verbouwing van panden. Zestig en later dertig procent van hen stroomde door naar banen en verdere opleiding.

Tot aan zijn dood was Willems voorzitter en een belangrijke drijvende kracht achter Ex6, een landelijk netwerk van zelfhulpgroepen. Mede-bestuurslid Ria Tulkens: ‘We bekeken of het mogelijk was om mensen bij elkaar te halen die suïcidaal zijn en die serieus genomen willen worden. Piet wilde lotgenoten bij elkaar halen. Hij zei steeds: voor nabestaanden is genoeg hulp, maar voor mensen die ermee rondlopen is nergens hulp, die worden niet serieus genomen.’ Willems maakte zich sterk voor een nationaal actieplan suïcidepreventie. Eind november 2003 was hij samen met hoogleraar Ad Kerkhof te gast bij ‘Goedemorgen Nederland’ om over dit actieplan te vertellen.

Willems verloor zelf twee zussen door zelfdoding, vertelde hij tijdens de uitzending. Hij vindt dat mensen elkaar eerder moeten aanspreken als ze denken dat mensen depressief zijn. Jaarlijks doen zo’n dertigduizend Nederlanders een zelfmoordpoging. Daarbij overlijden zo’n 1500 mensen, waaronder zo’n 250 in psychiatrische instellingen. Ik schreef een achtergrondartikel over het Ex6 (‘Het mysterie van de doodswens’).

Ik raakte onder de indruk van het tegendraadse denken en charisma van de vitale oudere Piet Willems. Zijn ideeën waren precies zo aanstekelijk als toen ik er over las in publicaties als ´Een buurt binnenste buiten – 10 jaar Welzijnsproject Den Bosch Oost´, van Aart Dieleman (in: Marge, november 1986) en ´Radicaal kiezen voor opbouwwerk´, door Piet Willems (en Harry Broekman) (Opbouwteksten 16, Den Haag, 2001).

Artikelen: Nationaal Actieplan Suïcidepreventie nadert zijn voltooiing. Het mysterie van de doodswens , ‘Het souterrain van de samenleving in de steigers zetten’.