Wonderwoods: duurzaam bouwen én fair aanbesteden
Het innovatieve Wonderwoods – twee duurzame gebouwen met een verticaal bos als invulling van het Healthy Urban Quarter – is de lakmoesproef van het Utrechtse Stationsgebied, zegt wethouder Victor Everhardt in Stedelijk Interieur. ‘We dagen de markt uit om met state of the art-plannen te komen.’
Victor Everhardt is onder andere wethouder Stationsgebied, Werk en Inkomen, Volksgezondheid en Jeugd. Hij vertelt dat het stadsbestuur bij herinrichting van dit gebied bij het referendum uit 2002, de opdracht meekreeg om de centrumdelen te verbinden. Het oostelijk deel van het stationsgebied werd als fase 1 uitgevoerd: het gebied tussen TivoliVredenburg, Hoog Catharijne, CS, het nieuwe Stadskantoor en WTC.
Everhardt: ‘In de tweede fase kreeg ik de mogelijkheid om na te denken over wat we willen bereiken. Daarbij hebben we gekozen voor het concept Healthy Urban Quarter. Dat gaat om prettig wonen waarbij duurzaamheid, leefbaarheid, groen en gezondheid de kernthema’s zijn. Utrecht groeit de komende jaren door naar zo’n 410.000 inwoners en die groei willen we opvangen in de stad zelf. Daarbij willen we gebruik maken van de herontwikkeling van CS, het drukste station van Nederland.’
‘We willen de menselijke maat terugbrengen’
Victor Everhardt benadrukt de samenhangende visie waarmee het stationsgebied wordt ontwikkeld. ‘Dan gaat het enerzijds om compact en leefbaar bouwen, het vergroten van het centrum, waarin het stationsgebied het hart vormt. Daarnaast gaat het om het oplossen van mobiliteitsvraagstukken en het terugbrengen van de menselijke maat. We hebben de Moreelsebrug voor fietsers en voetgangers aangelegd en bouwen in dit gebied de grootste fietsenstalling van de wereld.’
De wethouder schetst hoe de gemeente haar duurzaamheidsambitie in het gebied wil waarmaken: autogebruik terugdringen, ruimte voor fietsen en wandelen, duurzame energie, klimaatadaptatie, waterstructuren terugbrengen in de stad. ‘De ontwikkelingen gaan zo snel dat we de plannen flexibel willen houden. Healthy Urban Quarter is een lakmoesproef om de markt uit te dagen met state of the art-plannen te komen en die met ons door te ontwikkelen.’
‘Bomen en planten van de Utrechtse Heuvelrug’
Het consortium G&S Vastgoed en KondorWessels Projecten ontwikkelen Wonderwoods in samenwerking met de Italiaanse architect Stefano Boeri (bekend van het Bosco Verticale in Milaan) en de Amsterdamse architect Roberto Meyer (MVSA bekend van onder meer Rotterdam CS, de schoen op de Zuidas en ook WTC Utrecht). Ook hoveniersbedrijf Koninklijke Van Ginkel Groep is partner in het consortium. ‘Dat is een consortium dat het in de praktijk kan waarmaken. Ze benaderden Boeri die het verticale bos heeft ontwikkeld. Het consortium laat zien hoe groen zo kan worden verwerkt in een gebouw dat het echt impact heeft en geen versierselen worden op daken. Ze kozen voor bomen en planten van de Utrechtse Heuvelrug. Ook daarmee lieten ze zien dat ze het begrepen hebben.’
‘De stad beweegt door Wonderwoods heen’
Everhardt verwacht dat Wonderwoods heel toegankelijke gebouwen worden. ‘Het wordt binnenstad 2.0. Je kunt er in en uit lopen, er zijn mensen in de openbare tuinen, kinderen kunnen spelen. Na 7 uur ’s avonds vibreert het nog steeds, zijn er nog steeds leuke dingen aan de gang, bijvoorbeeld in het Playlab, een nieuwe digitale attractie op het snijvlak van kunst en entertainment. Er zal een enorme loop zijn van en naar het station en van en naar de nieuwe Merwede kanaalzone waar we tienduizend nieuwe woningen bouwen. Er is veel ruimte voor nieuwe ondernemers. De stad zal er aan alle kanten doorheen bewegen.’
Op dit moment worden de schetsontwerpen vertaald naar voorlopige ontwerpen. ‘We moeten de energievoorzieningen met warmtekoudeopslag, wateropslag voor de beplanting, met onder meer een bassin in de kelder oplossen. Ook loopt er nog discussie over zonnepanelen, hoe kan voorkomen worden dat ze het beeld van het gebouw bepalen? We zoeken naar de goede plekken in het gebouw. De tuinen op de verschillende etages van Wonderwoods worden toegankelijk. Op 25 meter hoogte komen terrassen met horeca. Je beleeft daar het groen van het gebouw en hebt uitzicht op de stad.’
‘Je beleeft het groen en hebt uitzicht op de stad’
De verliezende partijen ontvingen een compensatievergoeding voor hun werk tijdens de tender. Ook partijen die de tender niet wonnen, waardeerden het proces, vertelt wethouder Everhardt. ‘Ze werden uitgedaagd op hun creativiteit. Ze balen natuurlijk enorm dat ze het niet zijn geworden, maar dit hele centrumgebied biedt hen in de toekomst nog veel kansen. Van te voren hadden we met de gemeenteraad de tenderbrief door genomen, zodat een mogelijke uitkomst de raad niet alsnog achteraf zou verrassen. De partijen weten dan ook dat er echt commitment achter zit en willen bovendien dat de markt aan zet blijft.’
‘Voorop lopen met duurzaamheid’
Het volgende deel is het Beurskwartier met het Jaarbeurscomplex dat een compleet nieuw ontwerp krijgt, vertelt Everhardt. ‘Het is een unieke opgave om in een groot deel van het centrum, vlakbij het grootste station van het land, projecten te ontwikkelen die voorop lopen als het gaat om klimaatbestendigheid en duurzaamheid. We willen dat als stad ook bewijzen, we willen niet het snelle geld binnenhalen, maar duurzame plannen waarmaken. We blijven koersen op de inhoudelijke kant, kijk maar naar de milieuzone, investering in de voorzieningen voor wandelaars en fietsers.’
Door: Martin Zuithof, 28 november 2017 om 10:44 Voorpublicatie: het gehele artikel over Wonderwoods met een interview met architect Roberto Meijer (MVSA) verschijnt in Stedelijk Interieur (december 2017)